به سوی سعادت15

به سوی سعادت

(تعمقی بر افکار اخلاقی، عرفانی، تربیتی بزرگان دین)

از قرنها پیش با استناد به چاپ های سنگی متعدد

تهیه، تدوین، تنظیم:

دکتر جهاندار مهر افشا

قسمت پانزدهم

اما ضد این دو جنس که حد اعتدال آنها بوده باشد پس دانستی که آن حکمت است که عبارتست از علم به حقایق اشیاء شکی نیست که صفت علم افضل اوصاف کمال و اضرف نعوت جمال از برای نفس انسانی است بلکه بالاترین صفات ربوبیت است و بواسطه علم انسان به شرف جوار رب العالمین می رسد و به سبب آن ملاحظه داخل ملائکه مقربین می شود حیات ابدی از برای انسان ازلست و سعادت سرمدی از برای این نوع بتوسط آن ادله عقلیه و نقلیه متطابق و جمیع اهل ملل و ادیان متفق اند برائیکه بدون معرفت وعلم محرم حرم انس پروردگار نتوان شد و قدم بر بساط قرب حضرت آفریدگار نتوان نهاد و در حکمت حقه ثابت و معین است بلکه مبین است که علم و تجرد دست در گردن یکدیگر است و هر قدر که نفس را صفت علم زیاد می شود تجرد آن زیاده می گردد و شبهه ی نیست که مرتبه ی تجرد بالاتر مرتبه ی ایست که برای انسان متصور است زیرا که بواسطه تجرد شباهت بااهل عالم ملکوت و موافقت باسکان قدس عالم جبروت بهم می رساند و از جمله ی علوم معرفت خداوند سبحانه است که سبب ایجاد عالم علوی و سفلی است همچنانکه درحدیث قدسی وارد است که کنت کنزا مخفیاً فاحبنت آن اعرف فخلقت الخلق لکی اعرف یعنی گنجی بودم پنهان خواستم که شناخته شوم پس مخلوقاترا خلق کردم تا مرا بشناسند علاوه بر اینکه علم فی نفسه خود لذیذ و محبوب و مرغوب و مطلوبست لذت و ابتهاجی که از برای اهل معرفت  حاصل است هرگز از برای غیر ایشان ثابت نیست و سرور و انبساطی که از فهمیدن مسئله از مسائل علمیه هم می رسد از هیچیک از لذات جسمیه حاصل نمی شود و از جمله فوائید علم در دنیا عزت و اعتبار در نزد اخیار و اشرار و شرف و احترامدر نزد جمیع طوایف انام حکم علما در نزد پادشاهان دوی الاقتدار مطاع و اقوال ایشان در پیش سلاطین کامکار لازم الاتباع و حکیم مطلق جل شانه به حکمت کامله خود طباع جمیع خاص وعام را مجبول فرموده است بر تعظیم اهل علم و احترام ایشان و اطاعت و انقیادشان بلکه سایر حیوانات از بهایم و سباع که مطیع اسنان و مسخر در تحت قدرت ایشانند نیست مگر بآنچه مخصوص بآنست از قوه ی ادراک و تمیز و اگر بدیده ی تحقیق نظر کنی و از احوال افراد مردم تفحص نمائی می بینی که هر که بر دیگری تفوق و زیادتی دارد خواه در جاه و منصب و خواه در مال و دولت یا غیر اینها سبب اختصاص او بزیادتی ادراک و تمیزیست که در اوست اگرچه از بابت مکر وحیله و شیطنت و خدعه باشد و آیات و اخباریکه در شرائت علم و فضلیت آن و وجوب تحصیل آن رسیده از آن بیشتر است که توان در یک مقام جمع نمود و لیکن ما بعضی از آنها راذکر می کنیم پروردگار عالم جل شانه می فرماید انما یخشی الله من عباده العلماء یعنی از بندگان خدا علماء از خدا می ترسند و بس و ایضا می فرماید هل یستوی الذین یعلمون و الذین لایعلمون یعنی آیا کسانیکه عالم هستند و کسانیکه عالم نیستند با یکدیگر مساوی هستند نه چنین است و باز می فرماید و ملک الامثال نضربها للناس و ما یعقلها الا العالمون یعنی ما درقرآن مثالها ازبای مردمان بیان می فرمائیم و نمی فهمند آنها را مگر اهل علم و باز می فرماید و من یوات الحکمه فقد اوتی خیراً کثیراً هر که عطا کرده شد باو علم و دانشمندی به تحقیق که خیر بسیار باو عطار کرده شده است و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله مرویست که فرموده اند که علماء ورثه انبیا هستند و در حدیث دیگر است که فرمودند خداوندا رحمت کن خلفای مرا بعضی عرض کردند یا رسول الله کیستند خلفای تو فرمودند کسانیکه بعد از من بیایند و احادیث و آداب مرا روایت کنند و به مردم برسانند و نیز از آنحضرت مرویست که فرمودند یا اباذر ساعتی نشستن در مجلسی که در آن گفتگوی علمی باشد بهتر است در نزد خدا و محبوب تر است بسوی او از بیداری هزار شب که در هر شبی هزار رکعت نماز کرده شود و محبوب تر است از هزار جهاد در راه خدا و از دوازده هزار ختم قرآن و عبادت یک سال که روزهای آن را روزه بگیرد و شبهای آنرا احیاء نماید و هر که از خانه ی خود بیرون رود بفصداخذ مسئله از مسائل علمیه بهرقدمی که بر می دارد و خداوند عالم می نویسد ثواب پیغمبری از پیغمبران و ثواب هزار شهید از شهدای جنگ بدر و بهر حرفیکه از عالم بشنود یا بنویسد شهری در بهشت باد عطا می فرماید و طالب علم راخدا دوست می داد و ملائکه و پیغمبران او را دوست دارند و دوست ندارد اهل علم را مگر اهل سعادت.

ادامه دارد....